Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku Anna Pigoń

Laureatka 7. Międzynarodowego Konkursu „NAJLEPSZE WYDAWNICTWA O GÓRACH” 2022 - III miejsce w kategorii Wydawnictwa Popularnonaukowe, Monografie inne Laureatka Konkursu na Książkę Górską Roku 2022 w kategorii Biografie, Eseje, Szkice, Opracowania Naukowe i Popularnonaukowe Monografia Góralki, taterniczki, turystki. Kobiety w literaturze o Tatrach do 1939 roku stanowi swoistą herstory (terminem tym określa się narracje, które w historycznej refleksji szczególnie uwzględniają kobiety), w której autorka dokonuje próby usytuowania bohaterek i autorek w historii literatury o Tatrach – z punktu widzenia zarówno męskiego wzorca, jak i samodzielnej roli kulturotwórczej, jaką odgrywają. Punktem wyjścia analizy zgromadzonego w monografii materiału, obejmującego okres do 1939 roku, stało się wyodrębnienie najbardziej wyrazistych i charakterystycznych typów kobiet w zależności od odgrywanych przez nie ról społecznych oraz ich rozległych i zróżnicowanych związków z przestrzenią Tatr i Zakopanego. W pracy wskazano następujące typy: góralki, rezydentki oraz gościnie (taterniczki i turystki wysokogórskie, narciarki, kuracjuszki, wczasowiczki). Selekcję zgromadzonego materiału źródłowego – obejmującego utwory etnograficzne, wspomnieniowe i publicystyczne, a także reupominekującą różne obiegi literackie i zróżnicowaną gatunkowo twórczość beletrystyczną – przeprowadzono w odniesieniu do tych reupominekatywnych typów oraz w nawiązaniu do charakterystycznych relacji z przestrzenią wysokogórską i podhalańską, w jakie wchodzą bohaterki. Analiza materiału prowadzi do charakterystyki wyodrębnionych grup, zawierającej ich ewolucję oraz opis funkcji i znaczenia kobiet: po pierwsze, w literaturze o Tatrach – z perspektywy zarówno jej rozwoju, jak i obrazu świata przedstawionego, po drugie, w życiu społecznym, popularyzacji aktywności w przestrzeni oraz budowaniu wizerunku regionu i kształtowaniu się lokalnych mitów.