Trzy zasady ludu Sun Yat-sen

"Trzy zasady ludu" są jednym z najważniejszych tekstów społeczno-politycznych w historii Chin. Ich autorem jest Sun Yat-sen (1866-1925), którego działalność polityczna i publicystyczna na przełomie XIX i XX wieku w decydującym stopniu przyczyniła się do obalenia cesarstwa w 1911 roku i utworzenia pierwszej w Azji republiki.
W Trzech zasadach ludu Sun Yat-sen zawarł, formułowany stopniowo od 1905 roku, całościowy program rozwoju pocesarskich Chin - odrodzenia państwa i narodu pogrążających się od połowy XIX wieku w chaosie i biedzie, kraju wyzyskiwanego i uciskanego przez obce mocarstwa. Sun wyraził w nim wizje modernizacji Chin i odbudowy ich mocarstwowej pozycji na świecie jako kraju demokratycznego, kierującego się konfucjańskimi ideami moralnymi.
Trzy zasady ludu to: zasada narodowa, zasada władzy ludu oraz dobrobytu ludu. Zasada narodowa rozumiana była jako odrodzenie państwa silnego, wolnego od nacisków obcych państw oraz obudzenie w narodzie uśpionych przez stulecia postaw patriotycznych. Zasada władzy ludu postulowała stworzenie ustroju opartego na wartościach demokratycznych, a zasada dobrobytu - zapewnienie godnych warunków bytu społeczeństwa. Był to w istocie polityczny program rewolucyjnej przebudowy państwa i społeczeństwa, wprowadzenia takiego systemu, który bardziej odpowiadałby ówczesnym realiom świata, podpatrzonym przez Sun Yat-sena podczas jego ciągłych podróży i politycznej emigracji.
Tezy i założenia programowe sformułowane w Trzech zasadach ludu były podstawą wychowania obywatelskiego w Republice Chińskiej w okresie rządów Kuomintangu (19281949). Bez wątpienia były również inspiracją dla programu polityki reform i demontażu koszarowego komunizmu Mao zainicjowanej w 1978 roku przez Deng Xiaopinga.
Trzy zasady ludu ukazują się po raz pierwszy w języku polskim, w tłumaczeniu znawczyni kultury chińskiej Agnieszki Łobacz i w opracowaniu naukowym wybitnych sinologów, dr Małgorzaty Ławacz i prof. Krzysztofa Gawlikowskiego.
Podstawą polskiego tłumaczenia są chińskie wydania dzieła bazujące na cyklu wykładów publicznych wygłoszonych przez Sun Yat-sena na uniwersytecie kantońskim w 1924 roku.
Tekst wykładów został przetłumaczony ze skrótami, które dotyczą głównie powtórzeń bądź spraw bardzo szczegółowych czy też zdezaktualizowanych. Jedynie w części trzeciej, przy przedstawianiu zasady dobrobytu ludu, były to cięcia zasadnicze. Większość proponowanych tam konkretnych rozwiązań jest już zdezaktualizowana i mogłaby interesować przede wszystkim badaczy historii Chin.