Imperium rationis. Państwo suwerenne w zachodniej myśli politycznej XVI i XVII wieku Adam Wielomski

Znany ze średniowiecza spór o inwestyturę podkopał pozycję papieża i cesarza, ośmielił ich lenników. Wraz z pojawieniem się reformacji, najpierw w obszarze wiary, a zaraz potem, a właściwie równolegle, w obszarze polityki ujawniły się nowe ośrodki i centra kwestionujące władzę zarówno papieża, jak i cesarza, i uznające, że nie sprawują władzy z nadania jednego z nich, ale otrzymały ją od Boga... albo od ludu, który zresztą zaczął dość szybko spychać Boga z tronu prosto w niebyt. Z czasem obok papiestwa i cesarstwa wyłoniła się władza suwerenna, a więc w pełni niezależna, a nadto zwiększająca swe prerogatywy. Władcy przestali liczyć się z prawem Bożym, naturalnym, jak i tradycyjnym, i fundamentalnym, zmierzano bowiem ku absolutyzmowi rozumianemu zarówno jako suwerenność, jak i wszechmoc. Dziś żyjemy w okresie kwestionowania władzy suwerennej i dlatego warto się zastanowić, czy przyszłość bez niej będzie rzeczywiście lepsza, czy w ogóle narody i jednostki zachowają jakąkolwiek wolność. Władza ta bowiem nie tylko zabezpieczała społeczność przed anarchią zapewniając wewnętrzny pokój, ale także okazywała się obrończynią porządku uniwersalnego, choć już tylko w sferze wartości, przeciwko któremu kiedyś wystąpiła. Od rodzimego „władcy” oczekuje się więc, że będzie niewzruszonym gwarantem suwerenności, strzegąc zarazem wolności i praw „fundamentalnych” tych, którzy pozostają pod jego władzą... Spis treści Od Autora do Czytelnika 5 Wstęp, czyli narodziny Lewiatana 9 Część I Romańska teoria suwerennego państwa i racji stanu 17 Rozdział I Państwo suwerenne w teorii prawa międzynarodowego Francisco de Vitorii 19 Rozdział II Niccol? Machiavelli między tyranią a racją stanu 57 Rozdział III Państwo i jego władca w teorii racji stanu Giovanniego Botero 87 Rozdział IV Jean Bodin i monarchia „Polityków” 115 Rozdział V Racja stanu a moralność w Hiszpanii i we Francji w XVI i XVII wieku 139 Rozdział VI Jezuicka myśl polityczna XVI–XVII wieku wobec problemu monarchii (Francisco Suárez i Roberto Bellarmino) 151 Część II Teorie monarchii sakralnej 195 Rozdział I Marcin Luter wobec Sac Imperium 197 Rozdział II Fideistyczna teoria państwa Marcina Lutra 215 Rozdział III Reforma protestancka wobec reformy gregoriańskiej 225 Rozdział IV Stary Testament a nowożytny absolutyzm 247 Rozdział V O angielskiej myśli ustrojowej polemicznie 269 Rozdział VI Thomas Hobbes i teologia polityczna władzy suwerennej 279 Rozdział VII Poglądy ekonomiczne Thomasa Hobbesa 305 Część III Teokratyczny republikanizm kalwiński 321 Rozdział I Anty–Rzym. Projekt eklezjalno–polityczny Jana Kalwina 323 Rozdział II Republikańskie teokracje kalwińskie w Europie 341 Rozdział III Spór Barucha Spinozy z Janem Kalwinem o Objawienie jako źródło prawa 365 Zakończenie i pożegnanie z wczesnonowożytną ideą państwa 379 Narodziny, rozwój i dezintegracja idei Praw Fundamentalnych i tradycyjnej konstytucji w zachodniej myśli politycznej od Renesansu do Oświecenia 381 Bibliografia 413 Skorowidz 469