Rysa na tafli. Teoria w polu psychoanalitycznym Andrzej Leder

Jak napisać historię filozofii XX wieku? Jak powiązać zróżnicowane prądy intelektualne tego stulecia z historią pełną wojen, konfliktów i przemocy?

Andrzej Leder proponuje ująć XX wiek tak, jak psychoanaliza ujmuje osoby poddawane terapii, i odczytać formułowane w zeszłym stuleciu stanowiska filozoficzne jako wyrazy głębokich traum, których to stulecie było pełne. To właśnie kategorię traumy Leder czyni podstawą kreślonej przez siebie „teorii w polu psychoanalitycznym” i to ją będzie stosował w swojej lekturze m.in. fenomenologii Husserla, filozofii Koła Wiedeńskiego, egzystencjalizmu Sartre`a, myśli Benjamina czy marksizmu Althussera. Jest to zatem nie tylko autorska wizja tego, jak może być uprawiana historia filozofii, lecz także oryginalna praca z obszaru teorii i filozofii psychoanalizy.

„Połączenie podejścia psychoanalitycznego z warsztatem filozofa i historyka idei już wcześniej było „znakiem firmowym” Ledera, tu przybiera jednak formę dojrzałej syntezy, pozostając przy tym jak najdalsze od szkolnego schematyzmu. Choć podstawowa rama teoretyczna książki wyznaczona jest przez Lacanowskie pojęcia tego, co symboliczne, i tego, co realne (a ściślej rzecz biorąc: przez napięcie, jakie między nimi zachodzi), nie mamy tu bynajmniej do czynienia z mechanicznym zastosowaniem koncepcji Lacana. Dzieje się tak nie tylko dlatego, że Autor uzupełnia ją o inne, nowsze ujęcia (zwłaszcza z dziedziny studiów nad traumą), ale także – i przede wszystkim – ze względu na jego niedogmatyczne podejście do psychoanalizy jako takiej”.

Michał Herer

Andrzej Leder – filozof kultury, psychoterapeuta. Profesor filozofii w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. Autor głośnej, nominowanej do Literackiej Nagrody NIKE 2015 książki Prześniona rewolucja (2014), w której zastosował kategorie psychoanalityczne do opisu najnowszej historii Polski. Opublikował również Przemiana mitów, czyli życie w epoce schyłku (1997), Nieświadomość jako pustka (2001) oraz Nauka Freuda w epoce „Sein und Zeit” (2007).