Walka o spadek po Mieszku III Starym (1202-1249) Łukasz Szempliński

Czasy rozbicia dzielnicowego w Polsce doczekały się już licznych prac i monografii, co nie oznacza, że wszystkie dotyczące tej epoki zagadnienia zostały już wyczerpująco opracowane. Jednym z problemów traktowanych dotychczas przez historyków epizodycznie lub przyczynkowo, jest walka o Wielkopolskę na początku XIII w. między przedstawicielami rozrodzonej dynastii Piastów. O tej właśnie rywalizacji traktuje niniejsza praca dr. Łukasza Szemplińskiego, omawiająca temat w sposób kompleksowy, a niepomijająca też kwestii dyskusyjnych i polemicznych.

Śmierć w 1202 r. księcia wielkopolskiego i seniora Polski Mieszka III Starego stworzyła nową sytuację polityczną na obszarze jego dziedzicznej dzielnicy, w której zakwestionowane zostały integralność Wielkopolski oraz prawa sukcesyjne do niej linii miejscowych Piastów. W szranki, których stawką było dziedzictwo wielkopolskie, stanęli nie tylko potomkowie zmarłego seniora, dwaj konkurujący ze sobą Władysławowie Laskonogi i Odonic, ale i przedstawiciele linii śląskiej, w osobie obu Henryków Brodatego i jego syna Pobożnego. Z czasem walka przeszła na kolejne pokolenie obu gałęzi piastowskich, ciągnąc się aż po połowę XIII stulecia.

W rywalizacji tej kumulowały się ambicje poszczególnych członków dynastii, interesy przedstawicieli możnowładztwa i rycerstwa obu dzielnic, a także polityka hierarchów potężniejącego polskiego Kościoła. Walka ta przybierała w pewnych okresach czasu formę uciążliwej i wyniszczającej wojny, co więcej przyciągającej uwagę i aktywność czynników zewnętrznych, m.in. władców pomorskich czy wschodnioniemieckich. Doprowadziła ona jednak do konsolidacji Wielkopolski wokół jej rodzimej dynastii, co nie pozostało bez wpływu na podejmowane u schyłku stulecia próby zjednoczenia Polski.