W wielu zawodach stosowanie odpowiedniego stroju ochronnego to nie tylko kwestia wygody, ale przede wszystkim bezpieczeństwa i zgodności z przepisami prawa pracy. Jednym z najczęściej zadawanych pytań przez pracowników i pracodawców jest to, co ile należy się odzież robocza.
Zacznijmy od kwestii podstawowej, mianowicie od tego, iż obowiązek zapewnienia odzieży roboczej spoczywa na pracodawcy. Dotyczy to sytuacji, kiedy prywatny strój pracownika mogłaby ulec zabrudzeniu, zniszczeniu lub nie zapewnia odpowiedniego poziomu ochrony – na przykład tam, gdzie obowiązują szczególne wymogi sanitarne czy technologiczne. Przepisy wskazują, że pracodawca musi dostarczyć odzież m.in. w zakładach przemysłowych, budownictwie, laboratoriach, warsztatach czy wszędzie tam, gdzie występuje kontakt z substancjami niebezpiecznymi.
W szczególnych przypadkach dopuszcza się pracę we własnej odzieży, ale tylko jeśli spełnia ona wymogi BHP i nie naraża pracownika na niebezpieczeństwo. W takiej sytuacji pracodawca zobowiązany jest wypłacić ekwiwalent pieniężny za użytkowanie prywatnej odzieży podczas pracy.
Podstawą prawną dotyczącą stroju ochronnego są przepisy Kodeksu pracy oraz uchwała Rady Ministrów w sprawie zasad przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz dostarczania odzieży roboczej. Zgodnie z nimi, pracodawca ma obowiązek zapewnić tego rodzaju strój oraz środki ochrony indywidualnej, jeśli stanowisko pracy tego wymaga. Należy również prowadzić odpowiednią dokumentację – ewidencję wydanej odzieży i harmonogram jej wymiany.
Warto pamiętać, że przyznanie i wymiana stroju nie są jednorazowym działaniem. Muszą następować cyklicznie, zgodnie z ustalonymi normami, które pracodawca określa wewnętrznymi przepisami – najczęściej w regulaminie pracy lub zakładowym układzie zbiorowym.
Co istotne, zapisy prawa nie narzucają sztywno określonych terminów przyznawania nowej odzieży roboczej pracownikom. Zwykle zależy to od ustaleń pomiędzy pracownikiem a pracodawcą. Często przyjmuje się też ogólne wytyczne co do trwałości odzieży. Na przykład zakłada się, że spodnie robocze powinny być wymienione co 1-2 lata, buty co 6-12 miesięcy, a rękawice ochronne w zależności od zużycia. W praktyce rozwiązania mogą tu być bardzo zindywidualizowane, a informacji o tym, co ile należy się odzież robocza w naszym miejscu pracy, należy szukać bezpośrednio u pracodawcy.
Częstotliwość wymiany stroju ochronnego powinna być dostosowana do intensywności użytkowania i charakteru pracy. Na przykład tam, gdzie zużycie jest szybsze – na budowie, w warunkach mokrych czy przy wysokich temperaturach – wymiana musi być częstsza. Jeśli odzież ulegnie uszkodzeniu lub przestaje spełniać swoje funkcje ochronne w wyniku losowych sytuacji w zakładzie pracy, pracodawca ma obowiązek niezwłocznie ją wymienić. Dotyczy to uzasadnionych przypadków, gdy do zniszczenia doszło w wyniku wykonywania obowiązków służbowych. Wtedy pracownik ma prawo zgłosić ten fakt przełożonemu i domagać się wymiany przed upływem standardowego okresu użytkowania. Tego typu sytuacje powinny być udokumentowane i odnotowane w ewidencji odzieży.
W określonych sytuacjach, gdy odzież nie ma charakteru ochronnego, a jedynie roboczy, pracownik może pracować we własnych ubraniach. Zgodnie z przepisami, w takim przypadku należy mu się jednak ekwiwalent za pranie, użytkowanie i zużycie tej odzieży. Wysokość równowartości ustalana jest wewnętrznie w zakładzie pracy, ale musi być zgodna z przepisami Kodeksu pracy i opierać się na realnych kosztach.
Nie wolno jednak dopuścić pracownika do pracy bez odpowiedniego stroju, jeśli stanowisko wymaga środków ochrony indywidualnej. Wówczas odpowiedzialność za ewentualne wypadki ponosi pracodawca.
Większość zakładów pracy prowadzi dokładną ewidencję wydawania i zwrotu stroju ochronnego. Dzięki temu łatwiej określić, co ile należy się odzież roboczą, jakie są okresy przydatności poszczególnych elementów garderoby i który z pracowników ma prawo do nowego kompletu.
Dodatkowo Państwowa Inspekcja Pracy podczas kontroli może zweryfikować, czy firma przestrzega przepisów w tym zakresie. Braki w dokumentacji, nieprawidłowości w przydzielaniu odzieży czy brak ekwiwalentów mogą skutkować karami finansowymi.
Zapewnienie odpowiedniego stroju ochronnego to obowiązek pracodawcy i prawo pracownika. To, co ile należy się odzież robocza, zależy od specyfiki pracy, zużycia i wewnętrznych regulaminów. Ważne jest, by przestrzegać zarówno ogólnych przepisów BHP, jak i zasad obowiązujących w danym zakładzie.