W warsztatach, jak i w zakładach przemysłowych istotną kwestią staje się organizacja i zarządzanie wyposażeniem. Utrzymanie porządku, szybkie lokalizowanie oraz zapobieganie zgubieniu czy pomyłkom stanowi nie tylko wyraz dobrej praktyki, ale również wpływa na efektywność pracy i bezpieczeństwo. Jednym z najprostszych sposobów jest znakowanie narzędzi.
Znakowanie narzędzi nie jest nowym wynalazkiem, lecz obecnie dzięki rozwojowi technologii, dostępnych jest wiele różnych metod umożliwiających trwałe i czytelne oznaczenie przedmiotów. Kluczem jest wybór odpowiedniej techniki. Powinna być ona dostosowana do rodzaju powierzchni, materiału, intensywności eksploatacji oraz środowiska, w którym dany przedmiot będzie używany.
Odpowiednio dobrane narzędzie do znakowania gwarantuje trwałość oznaczenia, odporność na ścieranie, działanie chemikaliów, wilgoci czy wysokiej temperatury, a także pozwala na zachowanie estetyki samego sprzętu. Jednym z najczęściej stosowanych sposobów znakowania jest użycie trwałych markerów przemysłowych. Tego typu rozwiązanie sprawdza się dobrze w przypadku narzędzi metalowych, plastikowych lub pokrytych powłokami malarskimi. Markery do zastosowań technicznych charakteryzują się zwiększoną odpornością na ścieranie i działanie niekorzystnych czynników zewnętrznych. Zaleta tego rozwiązania jest prostota, niskie koszty oraz możliwość szybkiego nanoszenia oznaczeń bez konieczności stosowania dodatkowych urządzeń. Wadą może być jednak ograniczona trwałość w przypadku intensywnego użytkowania narzędzi lub kontaktu z rozpuszczalnikami.
Dla bardziej wymagających zastosowań lepszym rozwiązaniem będzie grawerowanie. Można je wykonać ręcznie za pomocą rylca lub specjalistycznego urządzenia mechanicznego, a także w sposób zautomatyzowany przy użyciu grawerek laserowych. Ten rodzaj oznaczeń charakteryzuje się bardzo wysoką odpornością na ścieranie, wilgoć, wysokie temperatury i agresywne środowisko chemiczne. Grawer mechaniczny pozwala na wykonanie prostych napisów lub znaków, natomiast technologia laserowa umożliwia nanoszenie złożonych grafik, numerów seryjnych, kodów kreskowych czy logotypów. Narzędzie do znakowania laserowego może być kosztowne, jednak w zakładach produkcyjnych czy warsztatach, gdzie oznaczanych jest wiele elementów, szybko zwraca się poprzez redukcję strat i usprawnienie ewidencji.
Innym popularnym sposobem na znakowanie narzędzi jest wykorzystanie etykiet lub tabliczek znamionowych. Tabliczki wykonane z materiałów odpornych na warunki atmosferyczne i chemikalia można nadrukować samodzielnie za pomocą drukarki termotransferowej, a następnie trwale przykleić do powierzchni narzędzia. W przypadku elementów narażonych na działanie wysokiej temperatury czy intensywne ścieranie, zamiast zwykłych naklejek stosuje się metalowe tabliczki z wytłoczonym lub wygrawerowanym oznaczeniem. Takie rozwiązanie jest szczególnie popularne w przemyśle ciężkim i energetyce, gdzie trwałość ma kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa eksploatacji urządzeń.
Znakowanie narzędzi może być także realizowane za pomocą kodów QR lub RFID, co otwiera zupełnie nowe możliwości w zakresie identyfikacji, śledzenia i zarządzania zasobami. W przypadku QR wystarczy nanieść odpowiednią grafikę na narzędzie, a następnie powiązać ją z bazą danych, w której zapisane są informacje o przedmiocie, jego właścicielu, historii serwisowej czy terminie przeglądu. Dzięki smartfonom i specjalistycznym aplikacjom odczytanie kodu jest szybkie i nie wymaga kosztownego sprzętu.
Technologia RFID, choć bardziej zaawansowana, pozwala na bezdotykową identyfikację obiektów, a także umożliwia automatyczne zarządzanie wypożyczaniem i zwrotami narzędzi w dużych magazynach czy halach produkcyjnych. Tego typu systemy wymagają jednak inwestycji w czytniki, oprogramowanie oraz specjalne znaczniki, co sprawia, że najczęściej stosowane są w dużych organizacjach.
Zobacz także: Co to są elektronarzędzia?
Istotnym aspektem znakowania jest również wybór miejsca na narzędziu, które zostanie oznaczone. Powinno być dobrze widoczne, ale jednocześnie umieszczone w takim punkcie, aby nie wpływało na funkcjonalność sprzętu i nie było narażone na zbyt szybkie ścieranie. W przypadku narzędzi ręcznych najczęściej wybiera się uchwyty, rączki lub inne płaskie powierzchnie. Warto też zadbać o to, aby sposób oznaczenia nie osłabiał konstrukcji narzędzia ani nie powodowały korozji, co może się zdarzyć przy niewłaściwie wykonanym grawerze lub użyciu zbyt agresywnych markerów. W środowisku pracy, gdzie wiele osób korzysta z tego samego wyposażenia, znakowanie narzędzi ma również wymiar organizacyjny. Dzięki jednoznacznemu przypisaniu przedmiotów do właściciela, działu czy stanowiska roboczego, można znacznie łatwiej kontrolować ich przepływ, użytkowanie oraz stan techniczny. Umożliwia to również szybkie wykrycie ewentualnych braków i zapobiega zagubieniu czy kradzieży cennych elementów wyposażenia. W przypadku narzędzi specjalistycznych, których koszt zakupu jest wysoki, takie zabezpieczenie stanowi realną ochronę inwestycji.
Warto również wspomnieć o znaczeniu estetyki i czytelności oznaczenia. Niezależnie od metody, którą się wybierze, powinno ono być trwałe, łatwe do rozpoznania i wykonane w sposób schludny. Nieczytelne lub niedbale wykonane oznaczenia nie spełniają swojej roli, a mogą wręcz wprowadzać zamieszanie. Dlatego zawsze należy zadbać o kontrast między tłem a napisem, odpowiedni rozmiar czcionki oraz precyzję wykonania. W przypadku dużej liczby narzędzi warto również wprowadzić jednolity system oznaczeń oraz segregacje w skrzynkach narzędziowych lub tablicach.
Zastanawiając się nad tym, jakie narzędzie do znakowania wybrać, należy uwzględnić częstotliwość wykonywania oznaczeń, rodzaj materiałów, a także budżet przeznaczony na ten cel. Dla niewielkich warsztatów wystarczające mogą być markery lub etykiety, podczas gdy w dużych zakładach przemysłowych najlepszym rozwiązaniem będą systemy laserowe lub RFID. Ostateczny wybór powinien być podyktowany nie tylko kosztami, ale także funkcjonalnością, trwałością oraz komfortem pracy.