Sztuka polska Tom 4 Wczesny i dojrzały barok

W dziejach Polski wiek XVII odznaczał się niezwykłą wręcz dynamiką wydarzeń. Był to okres wspaniałych triumfów wojennych, zwycięskich konfrontacji z wrogami z północy, wschodu i południa w pierwszej połowie tego wieku, druzgocących klęsk i zdrad połowy wieku, ponownych sukcesów militarnych i politycznych przełomu trzeciej i czwartej ćwierci stulecia. Wojny pierwszej połowy wieku toczyły się na obrzeżach Rzeczypospolitej, w latach 1655 - 1660 dosięgły centrum jej ziem, ostatnie starcia znów przeniosły się na kresy wschodnie. Pokój panujący wewnątrz Rzeczpospolitej sprzyjał bogaceniu się, wzrastaniu zamożności szerokich warstw społeczeństwa mimo kryzysu, jaki rozpoczął się w Europie Środkowej z momentem wybuchu wojny trzydziestoletniej w 1618 roku. Oznaki kryzysu objawiły się w Polsce z całą ostrością w związku z powstaniem kozackim w 1648 roku, z którym Rzeczpospolita nie była w stanie tak łatwo się rozprawić, jak z wcześniejszymi wystąpieniami Kozaków. Osłabienie tą wojną wykorzystali Szwedzi i Rosjanie, rozpoczynając w 1654 i 1655 roku trwające niemal dziesięciolecie zmagania wojenne, dotkliwie niszczące ziemie, na których się toczyły. Końcowym akordem stało się starcie z imperium osmańskim, zakończone w 1676 roku utratą Podola. Osłabiona, ale jednak niezależna Rzeczypospolita zdobyła się na ostatni, o międzynarodowym rozgłosie triumf militarny - przewodnictwo ligi antytureckiej i decydujące pokonanie zagrażających Europie Turków pod Wiedniem w 1683 roku. Stabilizacja w polityce zewnętrznej osiągnięta w ostatniej ćwierci XVII wieku przyniosła częściowe, bo zależne również od niezbyt pomyślnej ogólnej sytuacji europejskiej, odrodzenie gospodarcze Rzeczypospolitej. Spis treści: WSTĘP. TŁO HISTORYCZNE I KULTUROWE ARCHITEKTURA - Zbigniew Bania Miasta Architektura rezydencjonalna Architektura sakralna Nurt architektury tradycyjnej Architektura wczesnobarokowa Architektura drewniana Architekci Ziemie koronne Rzeczypospolitej Kraków Warszawa Prowincje: Małopolska, Między Wisłą, Bugiem i Sanem, Wielkopolska, Ziemie ruskie Korony Ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego Wilno Tradycje bizantyjskie Dojrzały barok lat 1670-1700 Warszawa Tylman z Gameren Wielkie realizacje w innych ośrodkach Rzeczypospolitej Śląsk i Pomorze Zachodnie MALARSTWO I RZEŹBA - Piotr Gryglewski Lata 1600-1630 Malarstwo Rzeźba Lata 1630-1670 Malarstwo Rzeźba Lata 1670-1710 Malarstwo Rzeźba GRAFIKA - Jolanta Talbierska Rola i funkcje grafiki dawnej Pierwsi rytownicy Drukarnie, ilustratorzy i rytownicy w Koronie Kraków Warszawa Wielkopolska, Poznań, Kalisz, Leszno Grafika gdańska Wielkie Księstwo Litewskie i Ukraina Drukarnie, ilustratorzy, rytownicy Lwów Kijów i Ławra Peczerska W kręgu Akademii Wileńskiej Rytownicy-ilustratorzy Wileńszczyzny i ziem ruskich Podsumowanie RZEMIOSŁO ARTYSTYCZNE - Agnieszka Bender Wprowadzenie Złotnictwo Konwisarstwo Szkło Ceramika Meblarstwo Bursztyniarstwo Tkaniny i hafty Uwagi końcowe ZAKOŃCZENIE - Zbigniew Bania TABLICA CHRONOLOGICZNA - Kamil Kopania BIBLIOGRAFIA INDEKS