Zdaniem eksperta
Kupując nowy obiektyw, fotografowie skupiają się przede wszystkim na ogniskowej. A co z kątem widzenia, czy idzie w parze z ogniskową?
Ogniskowa obiektywu jest miarą odległości – często mylnie rozumianą jako stały pomiar między elementem obiektywu a czujnikiem, ale w rzeczywistości jest to pomiar od punktu węzłowego do czujnika. Ten punkt węzłowy, zwany również „źrenicą wejściową”, to punkt w soczewce, w którym promienie światła zbiegają się na ich drodze przez optykę do czujnika. Ogniskowe są najczęściej podawane w milimetrach, większość z nas zna obiektywy – takie jak 16 mm, 50 mm, 100 mm, 24-70 mm czy 70-200 mm. Te pierwsze to obiektywy stałoogniskowe, a drugie to obiektywy o zmiennej ogniskowej, które wszyscy nazywamy zoomami.
Kąt widzenia obiektywu czasami nazywany polem widzenia, jest mierzony w stopniach zarówno w osi pionowej, jak i poziomej i określa, czy obiektyw pokazuje więcej sceny przed Tobą, czy mniej; szeroki lub wąski widok. Na przykład kąt widzenia 180 stopni oznacza, że obiektyw może objąć wszystko – od obrócenia głowy o 90 stopni w lewo do 90 stopni w prawo i wszystko pomiędzy. Niektóre ultraszerokie obiektywy typu rybie oko faktycznie zapewniają kąty widzenia 180 stopni, a czasem więcej – widząc wszystko przed i część tego, co jest z obiektywem. Dlatego obiektywy są klasyfikowane tak, jak są – od „szerokokątnego” do „normalnego” i „teleobiektywu”.
Im krótsza ogniskowa obiektywu, tym szerszy kąt widzenia. A im dłuższa ogniskowa, tym węższy kąt widzenia. W praktyce wąski kąt widzenia teleobiektywu powiększa obiekty. Obiekt sfotografowany przy dłuższej ogniskowej, umieszczony w tej samej odległości od aparatu, zajmie większą powierzchnię na matrycy niż ten sam obiekt w tej samej odległości sfotografowany z krótszą ogniskową.
Należy pamiętać, że kąt widzenia jest całkowicie określony zarówno przez ogniskową obiektywu, jak i format matrycy aparatu, więc kąt widzenia uzyskany z dowolnego obiektywu będzie inny na pełnej klatce 35 mm, APS-C czy Mikro Cztery Trzecie. Różne obiektywy o tej samej ogniskowej zawsze będą miały ten sam kąt widzenia, gdy są używane z czujnikiem o tym samym rozmiarze.
Długie obiektywy o ogniskowych 200 mm, 300 mm lub 400 mm i więcej oferują wąskie kąty widzenia, które ułatwiają izolowanie obiektów w szerszej scenie. Wadą kąta widzenia zaledwie kilku stopni jest to, że równie łatwo jest stracić orientację w obiekcie, ponieważ niewielka zmiana pozycji aparatu może mieć dramatyczny wpływ na to, który obszar jest zaznaczany przez obiektyw. Z kolei wadą kąta widzenia prawie 100 stopni jest to, że łatwiej wkradają się do kadru elementy rozpraszające uwagę i trudniej jest wyróżnić obiekt spośród całego „szumu informacyjnego”.
Zdania na ten temat są podzielone – jedni twierdzą, że kąt widzenia (AOV) to nie to samo co pole widzenia obiektywu (FOV) i nie powinno się ich używać wymiennie, ponieważ AOV jest kątem, podczas gdy FOV powinno być miarą odległości liniowej. Inni mówią, że chociaż AOV i FOV to różne rzeczy, obie są mierzone jako kąty. AOV jest właściwością obiektywu i nie zmienia się bez względu na rozmiar czujnika w aparacie, podczas gdy FOV jest funkcją obiektywu oraz rozmiaru czujnika. Czyli obiektyw pełnoklatkowy może mieć określony kąt widzenia AOV, ale w przypadku aparatu z mniejszym czujnikiem rzeczywiste pole widzenia (FOV) będzie mniejsze.
Kąt widzenia obiektywu AOV zwykle podany jest w jego specyfikacji i nie ma potrzeby samodzielnego obliczania, tym bardziej że formuła matematyczna jest dość skomplikowana:
- Kąt widzenia (w stopniach) = 2 arctan (szerokość czujnika / (2 × ogniskowa)) × (180/π).
Jest to równanie najczęściej przytaczane dla kąta widzenia, które zgadza się ze sposobem, w jaki specyfikacje obiektywów są przedstawiane przez wszystkich głównych producentów aparatów.
Pole widzenia FOV jest miarą odległości i wymaga znajomości odległości od środka optycznego obiektywu do obiektu. Jeśli znasz ogniskową i odległość od obiektu, możesz obliczyć kąt widzenia, a następnie pole widzenia. To pozwoliłoby Ci obliczyć rozmiar czegoś w kadrze lub odwrotnie, możesz obliczyć odległość od obiektu, jeśli znasz jego rozmiar i jaką część kadru wypełnia. Określa to formuła:
- Pole widzenia = 2 (tan (kąt widzenia/2) × odległość od obiektu).
Czujniki aparatów kompaktowych są określane terminami przeniesionymi z kamer wideo typu lampowego z lat 30. do 70. XX wieku. Telefony komórkowe i aparaty kompaktowe wykorzystują wiele rozmiarów czujników o współczynniku proporcji 4:3. Trudno znaleźć ich specyfikacje, a prawdopodobnie największa szansa jest taka, że ich dane obrazu Exif powinny pokazywać ogniskową, a także równoważną ogniskową, z której można obliczyć współczynnik przycięcia, a następnie rozmiar czujnika. Mając już te dane, można obliczyć kąt widzenia obiektywu aparatu kompaktowego.