Jakie są standardy płyt głównych?

Poradniki Eksperta

Płyta główna jest jednym z najważniejszych komponentów każdego komputera. To ona odpowiada za połączenie ze sobą wszystkich pozostałych podzespołów i to od jej prawidłowego funkcjonowania, zależy wydajność urządzenia. Na rynku znajdziemy bardzo dużo modeli płyt głównych, które różnią się od siebie diametralnie. Jak je rozróżnić tak, aby móc dobrać odpowiedni model do naszych potrzeb i tego, w jaki sposób chcemy, aby działał nasz zestaw komputerowy? Na samym początku trzeba dowiedzieć się, jakie są standardy płyt głównych. Z tą wiedzą pójdzie nam o wiele łatwiej złożyć nowy komputer lub wymienić jego komponenty.

Jak zbudowane są płyty główne?

Płyty główne można podzielić na wiele różnych sposobów, ponieważ każda z serii przystosowana jest do zupełnie innych zadań. Możemy znaleźć na nich inne złącza procesora, różną liczbę wejść dla urządzeń peryferyjnych, inny ich typ, a także możliwości obsługi poszczególnych pamięci RAM.

Wszystko to jest bardzo istotne podczas dobierania odpowiedniej płyty głównej, ale nie można zapomnieć również o niezwykle ważnych zadaniach, które płyta musi wykonywać. To na niej znajduje się BIOS, czyli absolutnie podstawowe procedury, które są niezbędne do poprawnego przeprowadzenia komunikacji pomiędzy wszystkimi podzespołami, a systemem operacyjnym. Gdy pojawi się jakiś problem związany z systemem lub którymś z komponentów i komputer odmówi pracy, w wielu przypadkach diagnoza może być postawiona po sprawdzeniu informacji zawartych właśnie w BIOSie. Ustawienia w nim zapisane można zmieniać i aktualizować, ale ich funkcja zawsze pozostanie taka sama.

Wszystko to brzmi bardzo skomplikowanie i na pewno niejeden laik mógłby się przestraszyć płyt głównych, ale tak naprawdę nie ma to żadnego większego wpływu na to, w jaki sposób można z nich korzystać. Płyty główne są bowiem skonstruowane w taki sposób, aby nie wymagały zbyt wiele pracy przy ich instalacji.

Skoro przy konstrukcji jesteśmy, warto zadać sobie pytanie o standardy płyt głównych. Pomijając już omówioną kwestię przeznaczenia płyt, najważniejszym czynnikiem wpływającym na ich podział, jest ich rozmiar. Wynika to z kilku istotnych cech, o których opowiemy sobie teraz nieco szerzej.

Standardy płyt głównych

Standardy płyt głównych zostały oparte na ich rozmiarach nie bez powodu. Wynika to, z ich możliwości obsługi różnych rodzajów złącz. Dlatego też, większe płyty główne będą miały tych złącz więcej, a mniejsze analogicznie mniej. Wybór odpowiedniego standardu płyty głównej zależeć powinien zatem głównie od naszych potrzeb i tego, do jakiego typu zadań będzie nam potrzebna. Już na tym etapie można w bardzo prosty sposób określić, która płyta główna będzie dla nas idealna. Mamy zatem 5 podstawowych rodzajów płyt głównych:

ATX,
Extended ATX,
Micro ATX,
Mini ITX,
Mini STX.

ATX

Zdecydowanie najbardziej rozpowszechnionym, a co za tym idzie najpopularniejszym standardem płyty głównej, jest ATX. Model ten powstał w połowie lat 90 ubiegłego wieku i przy okazji należy także do jednych z największych płyt głównych, dostępnych obecnie na rynku. Jego rozmiary to 305x244 mm, a w parze z tym idzie możliwość instalacji dużej liczby złącz. Przełoży się to zatem na korzystanie z szerokiego spektrum urządzeń peryferyjnych. Płyta główna ATX wymaga przez to sporej obudowy, nazywanej Tower (z ang. wieża). Największą zaletą płyty głównej ATX, jest jej kompatybilność z praktycznie wszystkimi możliwymi podzespołami.

Extended ATX

Jest to powiększona wersja standardowej płyty głównej ATX. Jej wymiary wynoszą 305x277 mm, co sprawia, że potrzebują jeszcze większej obudowy niż Tower. Duża liczba złącz, jest sporą zaletą, ale najważniejszą cechą Extended ATX, jest możliwość instalacji na niej największych podzespołów. Z powodzeniem zmieszczą się na niej nawet dwie karty graficzne, a biorąc pod uwagę ostatnio zaprezentowane karty Nvidia GeForce z serii RTX 40, może się okazać, że Extended ATX zyska niebawem sporą popularność.

Micro ATX

Jest to przeciwieństwo omawianej przed momentem Extended ATX. Jej wymiary to 244x244 mm i dzięki temu stała się drugim najpopularniejszym rodzajem płyt głównych. Przez większość osób wykorzystywane są one jako zamiennik dla ATX, gdy nie potrzebują zbyt wielu dostępnych złącz.

Mini ITX

Jest to płyty główne skierowane dla osób korzystających z komputerów do pracy biurowej. Ich niewielkie rozmiary (170x170), pozwalają na zamontowanie jej w równie niewielkiej obudowie, która sprytnie wkomponuje się w przestrzeń na biurku. Mini ITX wyposażona została wyłącznie w niezbędne złącza i pozwala na instalowanie również wyłącznie najpotrzebniejszych podzespołów, co nie znaczy, że będzie przez to mniej wydajna.

Mini STX

Ostatnim standardem płyt głównych, który pozostał nam do omówienia, jest Mini STX. Jest to rozwiązanie dosyć egzotyczne, ale z racji rosnącego zainteresowania warto o nim wspomnieć. Mini STX mają wymiary 140x147 mm, czyli są wyraźnie mniejsze od Mini ITX. Oznacza to, że nie znajdziemy na nich zbyt wielu złącz, a co najciekawsze, nie zainstalujemy nawet wszystkich podzespołów. Do czego może zatem przydać się taka płyta główna? Na pewno do prac biurowych, gdzie minimalizm jest pożądany.

Standardy płyt głównych zależne są od ich rozmiarów, dostępnych złącz i możliwości instalacji konkretnych podzespołów. W jaki sposób przełożyć tę wiedzę w praktykę, gdy przychodzi do wyboru odpowiedniego modelu do naszych potrzeb?

Jeśli szukamy rozwiązań gamingowych, wówczas najlepiej wybrać ATX, Extended ATX lub ewentualnie mini ATX. Wszystko zależy tak naprawdę w tej sytuacji od wybranych podzespołów. Bardziej zaawansowane, a co za tym idzie wydajne karty graficzne i procesory, będą potrzebowały nie tylko odpowiedniej przestrzeni, ale także wydajnego systemu chłodzenia, który potrafi zajmować naprawdę sporo miejsca. Micro ATX i Mini ITX i Mini STX, to rozwiązania do prac biurowych. Zdecydowanie nie da się ich używać do czegoś więcej, jak na przykład gry komputerowe. Doskonale jednak sprawdzą się w swoim środowisku, ponieważ nawet tak niewielkie płyty główne, mogą obsługiwać bardzo wydajne podzespoły.

Powrót

Te poradniki mogą okazać się pomocne

Zobacz wszystkie poradniki

Komputery i tablety

Jak zbudowane są płyty główne?

Standardy płyt głównych