Rodzaje płyt głównych - którą wybrać?

Poradniki Eksperta

Płyta główna to podstawa każdego komputera. Łączy ze sobą podzespoły, a dzięki komponentom na niej zainstalowanym, wszystkie urządzenia otrzymują odpowiednią ilość energii elektrycznej – w szczególności procesor. Przy zakupie urządzenia warto jest znać rodzaje płyt głównych. Tych jest całkiem sporo, a zagadnienia z nimi związane, mogą być skomplikowane, ale w niniejszym poradniku postaramy się odpowiedzieć na najbardziej nurtujące pytania. Zatem na jakie rodzaje płyt głównych się zdecydować? Jaka płyta będzie dla Ciebie najlepsza?

Formaty płyt głównych to nic innego, jak standaryzowane ich rozmiary. W przeszłości pojawiło się ich naprawdę wiele, ale będąc użytkownikiem domowym, powinieneś znać jedynie kilka z nich. Najważniejszą kwestią przy wyborze formatu płyty głównej jest kompatybilność z zakupioną obudową komputera. W mniejszych obudowach nie będziesz mógł zainstalować większych płyt i choć odwrotnie ten sam problem występuje dużo rzadziej, nadal warto się upewnić przed zakupem obu tych rzeczy. Poniżej znajdziesz formaty płyt głównych, które warto znać:

ATX – najbardziej popularny format płyty głównej. Jej wymiary wynoszą 305 x 244 mm i jest kompatybilna ze zdecydowaną większością obudów typu Midi Tower i Full Tower.
E-ATX (Extended ATX) – płyty główne E-ATX są skierowane do najbardziej wymagających użytkowników komputerów domowych. Ich wymiary wynoszą 305 x 330 mm, są więc zdecydowanie szersze niż płyty ATX. Tylko odpowiednio wyposażone obudowy będą kompatybilne z tym formatem.
mATX i uATX (Micro ATX) – zmniejszony format w kształcie kwadratu o wymiarach 244 x 244 mm. Takie płyty główne pasują do zdecydowanej większości obudów Midi Tower.
mITX (Mini ITX) – jeden z najmniejszych formatów płyty głównej. Ich wymiary wynoszą 170 x 170 mm i są wykorzystywane przy budowie małych, schludnie wyglądających komputerów biurkowych.

Znając już główne rodzaje płyt głównych i ich formaty, możemy przejść do kolejnego tematu – gniazda. Gniazdo (socket) determinuje kompatybilność z procesorem. Na przykład jednostki centralnej firmy Intel nie można sparować z płytą główną pod procesory AMD. To samo dzieje się z różnymi procesorami tego samego producenta. Starsze nie będą pasowały do płyt nowych i vice versa. Przed zakupem upewnij się, że wybrany przez Ciebie procesor jest kompatybilny z płytą główną. AMD jest tu bardziej pobłażliwe, bo wiele z ich jednostek bazuje na gnieździe AM4, a jedynym potencjalnym problemem braku zgodności jest wersja BIOS/UEFI. Spójrzmy więc na rodzaje gniazd w płytach głównych:

LGA 1200 – podstawa płyty głównej pod procesory Intel Core dziesiątej i jedenastej generacji.
LGA 1151 – gniazdo płyty głównej pod procesory Intel Pentium, Celeron oraz Core szóstej, siódmej, ósmej i dziewiątej generacji. Kompatybilność zależna jest od chipsetu i wersji BIOS/UEFI.
LGA 2066 – gniazdo płyty głównej pod procesory Intel Core z serii X.
AM4 – gniazdo płyty głównej pod procesory AMD Ryzen 1000, 2000, 3000 i 5000 oraz Athlon siódmej generacji.
TR4, sTRX4 i sWRX8 – gniazda płyt głównych pod procesory AMD Threadripper.

Gracze są bardzo wymagającymi użytkownikami. Gry bowiem pochłaniają duże ilości zasobów komputera, a podczas grania w nie, maszyna pobiera sporo energii elektrycznej. W płytach głównych dla graczy stosuje się odpowiedniej jakości komponenty – mocną sekcję zasilania procesora wraz z chłodzeniem, lepszej jakości przetwornik audio z wbudowanym wzmacniaczem słuchawkowym czy usprawnione ścieżki dla pamięci RAM i specjalne wzmocnienie slotu PCI Express dla ciężkich kart graficznych. Takie rodzaje płyt głównych są oczywiście nieco bardziej obciążające nasz portfel, ale zdecydowanie przydają się podczas składania komputera gamingowego.

Podczas wyboru płyty głównej, warto także poświęcić chwilę na przestudiowanie jej możliwości. Zazwyczaj im droższa płyta, tym więcej może zaoferować, choć istnieje tak zwana granica opłacalności, przy której większość użytkowników się zatrzymuje. Pierwszą, a zarazem najważniejszą kwestią, jest jakość zastosowanej sekcji zasilania procesora. Producenci niechętnie dzielą się takimi danymi, ale pamiętaj, że wybierając procesor sześciordzeniowy lub wyżej, powinieneś skierować wzrok na płyty główne z chipsetem B i X (AMD) albo B i Z (Intel). Jeśli chcesz natomiast zbudować komputer biurowy, do przeglądania sieci, popatrz na płyty główne z chipsetem B (AMD) lub H i B (Intel). Kolejną kwestią są porty i złącza. Płyta główna, która została wyposażona w przynajmniej cztery porty SATA III 6 Gbps, kilka wyjść USB 3 oraz złącze M.2 dla szybkich dysków SSD, jest zazwyczaj standardem.